Dlaczego dieta keto jest dobra dla psów, a nie dla kobiet?

Dieta ketogeniczna, nazywana również dietą keto, jest popularnym stylem żywienia charakteryzującym się drastycznym ograniczeniem spożycia węglowodanów i zwiększeniem ilości tłuszczu w diecie. Choć może przynosić korzyści, nie jest odpowiednia dla każdej osoby, zwłaszcza dla kobiet.

Dieta keto – na czym polega?

Dieta ketogeniczna (keto) to sposób żywienia oparty na drastycznym ograniczeniu spożycia węglowodanów i zwiększeniu ilości tłuszczów w diecie, przy umiarkowanym spożyciu białka. Celem diety keto jest wprowadzenie organizmu w stan ketozy, w którym głównym źródłem energii dla organizmu stają się tłuszcze, a nie glukoza (pochodząca z węglowodanów).

Główne założenia diety keto:

1. Niska podaż węglowodanów:
   • Zazwyczaj ogranicza się węglowodany do ok. 20–50 g dziennie.
   • Wyklucza się produkty bogate w cukry i skrobię, takie jak pieczywo, ryż, makaron, ziemniaki, słodycze czy napoje gazowane.
2. Wysoka podaż tłuszczów:
   • Tłuszcze stanowią nawet 70-80% dziennego zapotrzebowania kalorycznego.
   • Zalecane są oczywiście zdrowe tłuszcze, takie jak olej kokosowy, oliwa z oliwek, masło, awokado, orzechy, nasiona oraz tłuste ryby. Ale nierzadko taka dieta obfituje w całe spektrum niezdrowych tłuszczy.
3. Umiarkowana ilość białka:
   • Białko stanowi ok. 15-20% dziennego zapotrzebowania.
4. Stan ketozy:
   • W wyniku ograniczenia węglowodanów w organizmie spada poziom glukozy i insuliny.
   • Wątroba zaczyna produkować ciała ketonowe z tłuszczów, które stają się głównym paliwem energetycznym dla organizmu i mózgu.

Produkty zalecane na keto:

• Tłuste mięsa: wołowina, wieprzowina, drób z tłustą skórą.
• Ryby i owoce morza: łosoś, makrela, sardynki.
• Tłuszcze i oleje: masło, oliwa z oliwek, olej kokosowy.
• Warzywa niskowęglowodanowe: brokuły, cukinia, szpinak, kalafior.
• Orzechy i nasiona: migdały, orzechy włoskie, siemię lniane.
• Nabiał: sery, śmietana, pełnotłuste jogurty.
• Awokado i oliwki.

Produkty zakazane na diecie keto:

• Zboża: chleb, makaron, ryż, owsianka.
• Warzywa bogate w skrobię: ziemniaki, bataty, kukurydza.
• Owoce o wysokiej zawartości cukru: banany, jabłka, winogrona.
• Cukier i słodycze.
• Przetworzone jedzenie.

Dieta keto dla kogo nie jest wskazana:

1. Osoby z chorobami wątroby:
   • Przewlekłe choroby wątroby (np. stłuszczenie wątroby, marskość wątroby) mogą utrudniać metabolizm tłuszczów, co może pogłębiać uszkodzenia tego narządu.
2. Osoby z chorobami nerek:
   • Ketony mogą obciążać nerki, co jest szczególnie ryzykowne przy przewlekłej niewydolności nerek lub kamicy nerkowej.
3. Osoby z problemami cukrzycą typu 1:
   • U tych osób może dojść do kwasicy ketonowej (groźnego stanu związanego z nadmiarem ketonów we krwi). U osób z cukrzycą typu 2 również wymagana jest ostrożność.
4. Osoby z zaburzeniami pracy trzustki:
   • Choroby takie jak przewlekłe zapalenie trzustki mogą wpływać na zdolność trawienia tłuszczów.
5. Kobiety w ciąży i karmiące piersią:
   • Diety ketogeniczne mogą ograniczać kluczowe składniki odżywcze niezbędne dla zdrowia matki i dziecka. Kobieta w ciąży na diecie keto powinna zachować szczególną ostrożność.
6. Osoby z zaburzeniami odżywiania:
   • Dieta keto może nasilać i pogłębiać zaburzenia takie jak anoreksja, bulimia czy ortoreksja, ponieważ wymaga restrykcyjnego podejścia do jedzenia.
7. Osoby z chorobami serca:
   • Dieta ketogeniczna oparta na niewłaściwych tłuszczach (nasycone tłuszcze, przetworzona żywność) może zwiększać ryzyko problemów sercowo-naczyniowych.
8. Osoby cierpiące na hiperlipidemię:
   • Niektóre osoby mogą doświadczyć wzrostu poziomu cholesterolu LDL, co może zwiększać ryzyko chorób serca.
9. Osoby z niedoczynnością tarczycy:
   • Dieta keto może wpływać na pracę tarczycy, szczególnie jeśli nie jest odpowiednio zbilansowana lub trwa zbyt długo. Dieta keto może obniżać poziom trijodotyroniny (T3), co jest szczególnie problematyczne dla osób z niedoczynnością tarczycy. Niedobór węglowodanów może dodatkowo osłabiać funkcję tarczycy.
10. Osoby z problemami trawiennymi:
    • Duża ilość tłuszczu w diecie może powodować biegunki, bóle brzucha i wzdęcia, szczególnie u osób z nietolerancją tłuszczów.
11. Osoby starsze:
    • W tym wieku istnieje większe ryzyko niedoborów składników odżywczych, a dieta keto, jeśli nie jest dobrze zbilansowana, może je pogłębiać.
12. Osoby z dną moczanową:
    • Ketony mogą zwiększać poziom kwasu moczowego, co może nasilać objawy tej choroby.
13. Osoby przyjmujące określone leki:
    • Niektóre leki (np. leki na cukrzycę lub padaczkę) mogą wchodzić w interakcje z dietą ketogeniczną, co wymaga ścisłej kontroli medycznej.
14. Dzieci i młodzież (bez wskazań medycznych):
    • Dieta keto nie jest odpowiednia dla dzieci w fazie wzrostu, chyba że jest stosowana terapeutycznie (np. w leczeniu padaczki lekoopornej) pod nadzorem lekarza.
15. Kobiet z problemami hormonalnymi
    • Wysokie spożycie tłuszczów może potencjalnie nasilać objawy związane z nadmiarem androgenów, np. trądzik, nadmierne owłosienie czy wypadanie włosów.
    • Chociaż dieta keto bywa stosowana w leczeniu PCOS (poprawia wrażliwość na insulinę), u niektórych kobiet może prowadzić do pogorszenia równowagi hormonalnej, zwłaszcza jeśli spożycie tłuszczów nasyconych jest zbyt wysokie.

Dlaczego dieta keto nie jest zalecana dla kobiet?

1. Cykl i Zmiany Hormonalne

Cykl miesiączkowy u kobiet wymaga uwzględnienia różnych hormonów w różnych fazach. Dieta keto może negatywnie wpływać na cykl z powodu drastycznego ograniczenia węglowodanów, zwłaszcza w fazie lutealnej, która korzysta z dostępu do węglowodanów. Dla zachowania zdrowia hormonalnego kobiety powinny uwzględniać węglowodany w diecie w zrównoważony sposób i nie rezygnować z nich całkowicie. Cykl miesiączkowy u kobiet jest regulowany przez skomplikowany system hormonalny.

Badania wykazują, że:

• Zbyt niska podaż węglowodanów może obniżać poziom leptyny, hormonu sytości, który wpływa na funkcjonowanie osi podwzgórze-przysadka-jajnik. Niskie poziomy leptyny mogą prowadzić do nieregularnych cykli menstruacyjnych, a w skrajnych przypadkach do ich zaniku (amenorrhea).
• Kortyzol, hormon stresu, może wzrosnąć podczas ketozy, co dodatkowo zaburza równowagę hormonalną.

Badanie przeprowadzone na kobietach wykazało, że niskowęglowodanowe diety (<50 g węglowodanów dziennie) mogą powodować zmniejszenie intensywności owulacji, co jest istotne dla kobiet planujących ciążę lub dbających o zdrowie hormonalne.

2. Ryzyko Niedoborów Składników Odżywczych

Dieta keto jest bardzo ograniczona pod względem spożycia owoców, niektórych warzyw oraz produktów zawierających niezbędne witaminy i minerały. Niedobory składników odżywczych mogą prowadzić do różnych problemów zdrowotnych.

Pamiętajmy także, ze podczas ketozy organizm traci więcej elektrolitów, takich jak sód, magnez i potas. To powoduje popularny „keto flu” (zmęczenie, bóle głowy, drażliwość). Kobiety, które już są bardziej podatne na niedobory magnezu i potasu (np. w czasie menstruacji), mogą odczuwać intensywniejsze skutki uboczne. Niedobór elektrolitów jest często bagatelizowany, a suplementacja często nie jest stosowana, bo nikt o tym głośno nie mówi.

3. Stres Organizmu

Dieta keto wprowadza organizm w stan ketozy, co jest rodzajem stresu metabolicznego. Spadek poziomu glukozy we krwi, związanego z ograniczeniem węglowodanów, może prowadzić do zwiększenia wydzielania kortyzolu, który pomaga utrzymać odpowiedni poziom glukozy we krwi. Długotrwały stres związany z dietą keto może zakłócić równowagę hormonalną, wpływając na oś podwzgórze-przysadka-nadnercza i produkcję hormonów płciowych, takich jak progesteron. To z kolei może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak zaburzenia hormonalne i nieregularne cykle menstruacyjne.

4. Problemy z Tolerancją Węglowodanów i napadowe objadanie się

Długotrwała dieta keto może obniżyć tolerancję na węglowodany, co sprawia, że powrót do normalnej diety może być trudny i może prowadzić do szybkiego przybierania na wadze oraz problemów żołądkowych.

Badania wskazują, że po zakończeniu diety keto kobiety częściej przejadają się, zwłaszcza produktami węglowodanowymi. Dzieje się tak z kilku powodów:

• Przywracanie zapasów glikogenu: Organizm naturalnie dąży do uzupełnienia glikogenu w mięśniach i wątrobie, co może prowadzić do gwałtownego wzrostu apetytu.
• Brak sytości emocjonalnej: Diety niskowęglowodanowe często eliminują komfortowe, sycące produkty, co sprzyja kompensacyjnemu objadaniu się.

Badania opublikowane w International Journal of Eating Disorders sugerują, że diety restrykcyjne, takie jak keto, mogą zwiększać ryzyko napadów objadania się, zwłaszcza u kobiet.

5. Niskowęglowodanowa dieta a zdrowie psychiczne

Stany lękowe

Ograniczenie węglowodanów może zwiększyć ryzyko występowania napadów lękowych i drażliwości. Jeśli dieta ketogeniczna nie jest odpowiednio zbilansowana lub stosowana długoterminowo, może prowadzić do niedoborów mikroskładników, takich jak magnez, witamina B6 i cynk. Wszystkie te składniki są niezbędne dla syntezy GABA. Niedobory mogą obniżać jego produkcję. To wszystko pogarsza stan układu nerwowego, co wpływa na funkcjonowanie psychiczne.

Depresja i zaburzenie produkcji serotoniny

Chronicznie wysoki poziom kortyzolu jest powiązany z depresją, niepokojem i trudnościami w radzeniu sobie ze stresem. Taki efekt może być szczególnie nasilony u kobiet, które są bardziej podatne na wahania hormonalne. Co więcej keto może zaburzać produkcję serotoniny. Do jej powstania niezbędny jest tryptofan. To prekursor serotoniny. Znajduje się w białkach takich jak mięso, ryby, jaja, orzechy i nasiona. Jednak tryptofan konkuruje z innymi aminokwasami (np. waliną, leucyną, izoleucyną) o transport do mózg. A to właśnie spożycie węglowodanów zwiększa poziom insuliny we krwi, która obniża stężenie konkurencyjnych aminokwasów we krwi poprzez ich transport do mięśni. Tryptofan pozostaje wtedy w większej ilości dostępny do transportu przez barierę krew-mózg, co wspiera produkcję serotoniny w mózgu.

______

Na podstawie obserwacji i dostępnych badań, zamiast diety keto dla kobiet lepsza może być dieta niskowęglowodanowa z rotacją zwiększenia ilości węglowodanów w niektórych fazach cyklu. Zdrowa dieta keto wymaga starannego planowania i może być trudna do utrzymania w dłuższym okresie. Dlatego warto rozważyć bardziej elastyczne podejście do diety, które uwzględni różne potrzeby organizmu kobiety w różnych fazach cyklu. Stan ketozy można osiągnąć również na diecie niskowęglowodanowej przy zastosowaniu interwałowego postu (IF). Okazuje się także, że wielu kobietom trudno jest utrzymać dietę ketogeniczną w dłuższym okresie.

Zobacz: Plan żywieniowy dostosowany do cyklu menstruacyjnego

Sprawdź: Jak przejść na zdrowe odżywianie?

______

Kiedy dieta keto może być korzystna dla kobiet?

Warto pamiętać, że każde ciało jest inne, dlatego ważne jest konsultowanie się z lekarzem lub dietetykiem przed rozpoczęciem jakiejkolwiek drastycznej zmiany w diecie, takiej jak dieta keto, aby zapewnić zdrową i bezpieczną ścieżkę żywienia. Keto może mieć zastosowanie terapeutyczne w pewnych sytuacjach, np.:

• U kobiet z insulinoopornością lub zespołem policystycznych jajników jako element leczenia (PCOS)
• Jako krótkoterminowa interwencja w kontroli wagi

Jednak należy to robić pod nadzorem specjalisty i z uwzględnieniem odpowiedniej suplementacji elektrolitów, ponieważ źle zastosowana może prowadzić do zaburzeń hormonalnych, braku równowagi elektrolitowej i niekontrolowanych napadów głodu po jej zakończeniu. Kluczem do zdrowej i trwałej redukcji masy ciała u kobiet jest dieta zrównoważona, dostosowana do indywidualnych potrzeb, która uwzględnia węglowodany, tłuszcze i białka w odpowiednich proporcjach.

Dla kobiet szczególnie ważne jest zachowanie równowagi hormonalnej i unikanie restrykcji, które mogą przynieść więcej szkody niż pożytku.

Dowiedz się więcej na temat Diety Systemowej: